Czym jest niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza
Niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza, jest jedną z częściej spotykanych nieprawidłowości hematologicznych na świecie. Według doniesień dotyczy 30-70% osób w krajach rozwijających się oraz około 10% kobiet i 4% mężczyzn w Europie.
Do głównych objawów należą:
- zawroty głowy,
- senność,
- drażliwość,
- ogólne osłabienie,
- kołatanie serca (zła tolerancja wysiłku),
- zaburzenia smaku,
- kruchość paznokci i włosów,
- bladość skóry.
Mogą pojawiać się zajady oraz zmiany zanikowe śluzówek języka, dziąseł a także żołądka. Jednym z objawów niedokrwistości jest też nadmierna utrata włosów o charakterze telogenowym. Anemia jest skutkiem wyczerpania zapasów żelaza, dochodzi wówczas do zmniejszenia stężenia hemoglobiny we krwi, która jest głównym nośnikiem żelaza. Głównym zadaniem tego pierwiastka w organizmie człowieka, jest transport tlenu do tkanek. Żelazo uczestniczy też w wielu przemianach metabolicznych ustroju, m.in: syntezie kolagenu, produkcji niektórych hormonów oraz procesach detoksykacji i wielu reakcjach odpornościowych. Ma wpływ na układ nerwowy a także posiada właściwości zwalczające wolne rodniki. Nawet niewielkie niedobory tego pierwiastka w znaczący sposób zaburzają funkcjonowanie organizmu.
Łysienie spowodowane niedokrwistością z powodu niedoboru żelaza
Częstym problemem w gabinecie trychologa, jest łysienie o charakterze telogenowym, spowodowane niedokrwistością z powodu niedoboru żelaza. Silne niedotlenienie skóry głowy, a co za tym idzie problem z odżywieniem cebulki prowadzi do skrócenia fazy wzrostu włosa, a więc szybszego jego wypadania. Łysienie stanowi problem nie tylko estetyczny ale w znacznym stopniu wpływa na samopoczucie psychiczne pacjenta. Istotnym elementem w skutecznym rozwiązaniu problemu nadmiernej utraty włosów, jest znalezienie przyczyny problemu. Pierwszym etapem postępowania diagnostycznego jest wywiad określający stan zdrowia i towarzyszące symptomy. W przypadku występowania objawów niedokrwistości, kolejnym krokiem jest wykonanie badań diagnostycznych.
Jakie są główne markery określające stan niedoboru żelaza
Do głównych markerów określających stan ewentualnego niedoboru, poza samym parametrem żelaza, zalicza się ferrytyna, która jest białkiem odpowiadającym za magazynowanie żelaza, ale także wpływa na kondycję samych łodyg włosów. Włosy pacjentów z niskim poziomem ferrytyny charakteryzują się zwiększoną łamliwością i kruchością. Ferrytyna wpływa na podziały komórkowe w mieszkach, dlatego bierze udział we wzroście włosa. Pierwsze nieprawidłowości w aspekcie ewentualnego niedoboru żelaza widoczne są w parametrach morfologicznych krwi.
Nieprawidłowości towarzyszące niedokrwistości
Należy zwrócić uwagę, że postępowanie diagnostyczne nie powinno kończyć się na określeniu problemu samego niedoboru. Niedokrwistość jest jednym z objawów towarzyszących nieprawidłowości, do których mogą należeć:
- niewłaściwa dieta uboga w żelazo,
- zakażenia pasożytnicze,
- zakażenie Helicobacter Pylori,
- krwawienie z narządów wewnętrznych,
- przewlekłe biegunki,
- przewlekłe stany zapalne,
- nieswoiste choroby zapalne jelit.
Comiesięczne krwawienie u kobiet w wieku prokreacyjnym, powoduje wyższe narażenie na występowanie czasowych niedoborów żelaza.
Produkty bogate w żelazo
Najwyższy współczynnik niedokrwistości obserwuje się u osób stosujących niewłaściwą, niedoborową dietę, szczególnie u wegetarian. Do produktów bogatych w żelazo należą:
- wątroba wieprzowa / cielęca / wołowa,
- soczewica,
- podroby drobiowe,
- mięso – wołowina,
- pestki dyni,
- kakao,
- soja,
- fasola,
- natka pietruszki,
- produkty pełnoziarniste (np. kasza gryczana),
- migdały,
- suszone morele.
Należy zwrócić uwagę na przyswajalność żelaza z poszczególnych produktów. Żelazo hemowe, występujące głównie w produktach odzwierzęcych, posiada wyższą biodostępność (22%) w stosunku do żelaza niehemowego, obecnego głównie w produktach roślinnych (2-5%). We wchłanianiu żelaza z pokarmów uczestniczą komórki jelita cienkiego.
Czego unikać przy niedobrze żelaza?
W przypadku niedoboru żelaza warto zwrócić uwagę na kilka istotnych zasad wpływających na przyswajalność żelaza w posiłkach:
- unikanie spożywania kawy i czarnej herbaty w towarzystwie posiłków (przerwa minimum – 1h od posiłku),
- unikanie produktów nabiałowych wraz z posiłkami bogatymi w żelazo.
Objawy współtowarzyszące w niedoborze żelaza
Współtowarzyszące objawy ze strony układu pokarmowego, mogą być istotnym czynnikiem diagnostycznym, w kierunku określenia przyczyny niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza.
- Wzdęcia,
- zgaga,
- zespół jelita drażliwego
- czy nietolerancje pokarmowe
to objawy, których nie należy bagatelizować.
Mogą one stanowić manifestację chorób zakaźnych czy pasożytniczych. Upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego również przyczynia się do problemów niedokrwistości.
Deficyt żelaza może wpływać na pracę tarczycy, co może stanowić dodatkowy czynnik wpływający na kondycję włosów.
Jak poprawić wchłanialność żelaza?
Wchłanianie żelaza można poprawić stosując dodatkową suplementację w postaci:
- witaminy C (oraz wzbogacenia diety o produkty bogate w witaminę C),
- probiotyku w postaci szczepu probiotycznego Lactobacillus plantarum,
- laktoferyny – białka wiążącego żelazo.
Warto zadbać o właściwą kwasowość żołądka.
Podsumowując niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza stanowi częsty problem, wpływający niekorzystnie na kondycję włosów. Terapia łysienia w takim przypadku, powinna skupiać się w pierwszej kolejności na eliminacji czynnika sprawczego, poprawie wchłaniania żelaza oraz ewentualnej suplementacji.
Tekst opracowała:
Natalia Rychert
kosmetolog, trycholog