Wspieranie dzieci w żałobie
O ile w przypadku dorosłych lepiej czy gorzej radzimy sobie z tematem śmierci, czy przeżywania żałoby, to w przypadku wspierania dzieci w tym etapie jesteśmy bardzo często totalnie nieporadni. Ciężko jest nam rozmawiać z małym dzieckiem o śmierci, a powinniśmy pamiętać, że dzieci mają takie samo potrzeby, jak dorośli. Często jako powód podajemy to, że chcemy je chronić i jest w pełni zrozumiałe. Jednak z perspektywy czasu będą one nam wdzięczne za to, że nie zostały wykluczone i odizolowane, że nie musiały tego tematu przepracowywać same w głowie.
Część dzieci, nawet nie w czasie żałoby, interesuje się tematem śmierci i umierania. Dorośli niejednokrotnie nie wiedzą jak na nie odpowiedzieć. W tym przypadku warto poprosić kogoś o pomoc lub zapewnić dziecko, że teraz nie znacie odpowiedzi i potrzebujecie chwilę czasu, by temat przemyśleć. Nie lekceważ wątpliwości dzieci, aby nie zostały sam na sam z tajemnicą śmierci i strachem przed nią. Pamiętaj, że dzieci potrafią sobie radzić z trudnymi sytuacjami, jeśli tylko my, dorośli, pomożemy im w tym.
Aby wesprzeć młodego człowieka, należy wziąć pod uwagę to, na jakim etapie rozwoju się znajduje i dopasować komunikat do wieku. Nie bój się zapytać, czy dziecko rozumie, co się stało, a potem zrozumiałym językiem odpowiedz na wszystkie pytania. Powiedz prawdę i nigdy nie wycofuj się z tego, co już zostało powiedziane, ponieważ dzieci rozumieją rzeczy dosłownie i warto być ostrożnym w trakcie rozmowy. Aby wesprzeć dziecko w procesie żałoby i zrozumienia tego, co się wydarzyło, najpierw sami musimy poradzić sobie ze swoimi emocjami. Na pewno pomocna będzie konsultacja z psychologiem, aby uzyskać wsparcie i dowiedzieć się, w jaki sposób pomóc sobie czy dziecku w procesie żałoby.
Dla dziecka samo pożegnanie ze zmarłym może być bardzo ważne. Często pomaga im to zrozumieć, co się stało i że śmierć jest procesem nieodwracalnym. Jednak tutaj warto być bardzo ostrożnym i uważnym na prawdziwe potrzeby dziecka. Nie zmuszać, nie sugerować, nie aranżować pożegnania. To, co powinniśmy zrobić, to postarać się rozwiać jego obawy i wątpliwości. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pożegnanie było symboliczne – napisanie listu do zmarłego, narysowanie dla niego rysunku lub zapalenie świeczki.
Jeśli dziecko nie uczestniczy w pogrzebie, możemy po prostu zabrać dziecko na cmentarz, gdy już będzie zmarły pochowany i przy nagrobku pozwolić mu pożegnać się z bliską osobą w dobry dla siebie sposób.
Jeśli dziecko uczestniczy w pogrzebie, zadbaj o to, by było wśród osób, którym ufa i z którymi czuje się dobrze. Można poradzić, aby wzięło ze sobą coś, co będzie mogło zostawić zmarłemu np. zabawkę, rysunek. Drobiazgi mają duże znaczenie. Maluchy często chcą, aby wziąć je na ręce, by mogły zobaczyć zmarłego. Jeśli tak będzie, pozwól mu na to, ale przygotuj go, mówiąc, że zmarły może wyglądać nieco inaczej niż za życia.
Na pewno nie powinno się zmuszać dzieci do uczestniczenia w pogrzebie, ale warto, aby miały wybór jak chcą się pożegnać ze zmarłym. Rozmowa i Twoje wsparcie są tu kluczowe.
Żałoba to proces indywidualny. Proces przeżywania straty jest bardzo złożony i nigdy nie przebiega w sposób równomierny. Żałoba może trwać kilka miesięcy lub kilka lat. Niektórzy potrzebują wsparcia psychologicznego, a inni nie. Jeśli bliska nam osoba przeżywa żałobę, warto zrozumieć, że może mieć dni, kiedy będzie czuła się i zachowywała normalnie, a niekiedy zatraci się w smutku i tęsknocie. Wszystkie reakcje i odczucia są normalne. Warto być uważnym na drugą osobę, dorosłego czy dziecko. Podążaj za ich potrzebami, absolutnie nie przyspieszaj procesu przeżywania żałoby i pozwól im na pełen wachlarz emocji, nawet jeśli będą całkowicie skrajne.